Ցեղասպանության տեսության և տերմինաբանության առթիվ

Ամփոփում

Ցեղասպանության եզրույթը մշակվել է միայն 1944թ.։ Ի տարբերություն քաղաքացիական պատերազմի և ռազմական գործողություններում խաղաղ բնակչության կորուստների, ցեղասպանությունն ուղղված է որոշակի մշակույթ կրողների դեմ։ Դրա հիմնական պատճառներն են՝ նյութական հարստությունը ձեռք բերելու կամ ունեցած հասարակական արտոնություններ պահպանելու ձգտումը, իշխանության կայունության պահպանումն ու հողի զավթումը։ Նրա կիրառումը մերժում է ազգային փոքրամասնության հողի և ֆիզիկական գոյության իրավունքը՝ //-88  արգելում է սեփական մշակութային ձևերով ապրելու հնարավորությունը։ Հարստանալու, հասարակական դիրքի և իշխանության հետ առնչվող ցեղասպանություններին համապատասխանում են նրանց կիրառման կոնկրետ դրսևորումներ՝ ջարդ, կոտորած և ազգասպանություն։ Երբ ոչնչացումը վերաբերվում է ոչ թե մի երկրի բնակիչներին, այլ մշակույթի բոլոր կրողներին, ցեղասպանությունը վերածվում է բնաջնջման, ինչպես դա եղել է հայերի համար, Եղեռնի 1918-1922 թվականներին։

Երկու հարյուր տարվա հայ ժողովրդի պատմության մեջ, Հայաստանի և Արցախի 1988թ. միավորման շարժումը այն առաջին օրինակն է, երբ ազգային խնդիրների և շահերի պաշտպանությունը ստանձնել են ինքնավարության ու միութենական հանրապետության պետական մարմինները։ 1988թ. Սումգայիթի և 1990թ. Բաքվի ջարդերը, ինչպես և Ադրբեջանով մեկ ծավալած լայն ռազմական գործողությունները ծանրակշիռ ապացույց են ազգային անհանդուրժողականության ու ցեղասպանության վտանգի, որոնք սպառնում են հայերին ադրբեջանական պետության սահմաններում։ Որքան ժողովրդավարական ու կոնկրետ լինի կարգավորումը, որքան մեծ լինի տուժած արցախահայության ներդրումը խաղաղ ու կանոնավոր կյանքի հաստատման գործում, այդքան վստահելի և ճիշտ կլինի հարցի լուծման ձևակերպումը։ //-89