Ֆրանսիական քաղաքականությունը Հայաստանի Հանրապետությունում և Անդրովկասում 1920 թ.
Ամփոփում
Բանալի բառեր՝ Հայաստանի Հանրապետություն, Ֆրանսիա, Թուրքիա, Անդրկովկաս, արտաքին քաղաքականություն, Ալ.Միլյերան, Ժ.Լեյգ, 1920թ. Սևրի պայմանագիր, բարձրագույն հանձնակատար Դ. դը Մարտել, ՌԽՖՍՀ։ DOI: 10.54503/0135-0536-2023.2-80
Ֆրանսիայի վարչապետներ և արտաքին գործոց նախարարներ Ալեքսանդր Միլյերանի և Ժորժ Լեյգի՝ Կովկասում Գերագույն հանձնակատարներին հասցեագրած 1920թ. փետրվարի 12-ի, սեպտեմբերի 20-ի ու նոյեմբերի 4-ի հրահանգները Անդրկովկասում և Հայաստանում նրանց վարած քաղաքականության նպատակների և խնդիրների մասին էին։ 1920թ. հունվարի 19-ին Դաշնակիցների կողմից Հայաստանի Հանրապետության փաստացի ճանաչումից հետո Ֆրանսիան դիվանագիտական աշխատանք ծավալեց այստեղ։ Այդ աշխատանքը հիմնականում ուղղված էր առևտրի զարգացման, ռազմական մասնակի օգնության և որոշ զինատեսակների վաճառքի հարցերի, բոլշևիզմին ու քեմալա-խորհրդային համագործակցությանը դիմակայման, ֆրանսիական դպրոցների բացման ու Երևանի հայկական համալսարանի հետ փարիզյան հավատագրման հիմնահարցերին։
Ֆրանսիական կառավարությունը գտնում էր, որ 1920թ. օգոստոսի 10-ի Սևրի պայմանագիրը նպաստում էր Արևելքում իրենց դիրքերի ամրապնդմանը: Միևնույն ժամանակ ձգտում էր մեղմացնել Հայաստանի օգտին տարածքային պահանջները՝ թուրքական կողմից վավերացնելու և կատարելու նպատակով։ 1920թ. թուրք–հայկական պատերազմն ու Հայաստանի Հանրապետության ծանր պարտությունն արմատապես փոխեցին Ֆրանսիայի վարած քաղաքականությունը և, փաստորեն, տարածաշրջանում հանգեցրին նրա դիվանագիտական գործունեության դադարեցմանը։
Գայանե Մախմուրյան – պ.գ.դ., ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի նորագույն պատմության բաժնի առաջատար գիտաշխատող, միջազգային կարգի ավագ հետազոտող (ISR)։ Գիտական հետաքրքրությունները՝ Հայկական հարց, Հայոց մեծ եղեռն, Մեծ տերությունների վարած քաղաքականությունը 1918–1920թթ. ՀՀ-ի նկատմամբ, Ղարաբաղյան շարժումը 1988–1994թթ.: Հեղինակ է 6 մենագրության, փաստաթղթերի ժողովածուի, 68 հոդվածի և 2 գիտական գրքի թարգմանիչ։ ggmakhm@hotmail.com //-98