Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտությունը
1920թ. հունվար-ապրիլ ամիսներին
Ամփոփում
1920թ. հունվարի 19-ին Փարիզի վեհաժողովի կողմից Հայաստանի փաստացի ճանաչումը կարևոր էր Հանրապետության դիվանագիտական գործունեության համար։ Այդ իրադարձությունից հետո Մեծ Տերությունների պաշտոնատար անձինք սկսել են քննարկել Հայաստանի ներկայացուցիչների հետ թուրքական պայմանագրի բովանդակությունը, հաստատել են այդ փաստաթուղթը ստորագրելու նրանց իրավունքը։ Փետրվարի 21-ին, 26-ին ու մարտի 16-ին վեհաժողովի հայ պատգամավորները ելույթ են ունեցել Լոնդոնի կոնֆերանսի (գումարվել է փետրվարի 12-ից ապրիլի 10-ը) հատուկ հանձնաժողովում։ Մարտի 18-ին ու 23-ին Փարիզի վեհաժողովում հայկական երկու պատվիրակությունների ղեկավարներ Ա.Ահարոնյանն ու Պողոս Նուբարը ստացել են պաշտոնական գրություններ, ըստ որոնց Մեծ Բրիտանիան Հայաստանին զենք է տրամադրելու ինքնապաշտպանության համար։ Միաժամանակ, Խորհրդային Ռուսաստանն իր արտաքին քաղաքականությամբ դեմքով շրջվում էր Անդրկովկաս, իսկ թուրք ազգայնականներն ամրապնդում էին իրենց կապերը Ադրբեջանի, և հարաբերություններ էին հաստատում Մոսկվայի հետ։ Ոչ Ա.Ահարոնյանը, ոչ էլ մինիստր-նախագահ Ա.Խատիսյանը չէին հավատում, որ երկրամասի հանրապետությունները ի զորու կլինեին դիմակայել Կարմիր բանակին։ Ա.Խատիսյանն ընդունում էր խորհրդային իշխանության հետ համագործակցելու հեռանկարը՝ նրա ղեկավարների կողմից Հայաստանի անկախությանը ճանաչելու պայմանով։